12 tot 17 december 2016: Kerstmis viert men blijkbaar óveral [BE][DE][AT][CZ][CH]

Hoewel ik een tiental maanden eerder een gelijkaardige reis maakte, is er weinig hetzelfde aan deze reis. Ik heb zo'n beetje alles wat ik vorige keer niet heb kunnen afwerken afgewerkt. Maar daarnaast zijn er ook heel wat nieuwe zaken: Hamburg, Zürich en de nachttrein tussen beide steden.

Maandag, 12 december 2016

De eerste weekdag na de Europese dienstregelingsaanpassing. Vanaf vandaag zijn er dus nieuwigheden op het spoor te bemerken. En ja, ook ik zal er deze reis enkele van merken. Om te beginnen: de nieuwe ICE 13 van Brussel-Zuid naar Frankfurt. Er rijden sinds daags voordien 6 of 7 treinparen Brussel - Frankfurt in plaats van 4. Ik ben dan ook naar Brussel gereisd om deze ICE al vanaf het Zuidstation te nemen. In het Noordstation stopt hij trouwens op weekdagen niet, want hij maakt een rondje via spoorlijn 28, omdat de Noord-Zuidverbinding verzadigd is tijdens de spits. Ook die route is dus nieuw vanaf vandaag.

P 7302 Landen - Brussel-Zuid  HLE 27 met M4

Landen  07:04

Tienen  07:17

Leuven  07:30

Brussel-Noord  07:49

Brussel-Centraal  07:53

Aankomst Brussel-Zuid  07:57

Een IC naar Bergen bestaande uit een HLE 18 en M6-rijtuigen aan perron waaraan de ICE naar Frankfurt kort hierna zou moeten komen.

Uiterst links een vertraagde Thalys naar Amsterdam, de Thalys daarlangs gaat richting Parijs. De TGV zal vier minuten na de Thalys vertrekken richting Montpellier. Uiterst rechts hebben we natuurlijk de ICE naar Frankfurt.

Op het uiteinde van het perron, waar bovenstaande foto is genomen, stond niemand klaar om in te stappen. Ik had de lounge achter de bestuurder voor mij alleen. De bestuurder was zo vriendelijk om de ruit transparant te maken zodat ik van de route tot in Frankfurt kon meegenieten.

ICE 13 Brussel-Zuid - Frankfurt(Main) Hbf  ICE 3M

Brussel-Zuid  08:24

Liège-Guillemins  09:14

Aachen Hbf  09:39

Köln Hbf  10:26

Aankomst Frankfurt(Main) Flughafen Fernbahnhof  11:16

ICE 973 Kiel Hbf - Stuttgart Hbf  ICE 1

Frankfurt(Main) Flughafen Fernbahnhof 11:21

Mannheim Hbf  11:56

Aankomst Stuttgart Hbf  12:35

In Stuttgart heb ik een rondje gemaakt langs de bouwwerven van Stuttgart 21. Hierover ga ik geen uitgebreid verslag maken, omdat er weinig veranderd is sinds mijn laatste berichtgeving uit september. Overnachten ga ik in München doen, dus moet ik nog terug de trein op. Maar dit keer geen ICE of IC. En neen, ook niet met de regionale trein. *Huh?* Met de TGV! In onderstaand filmpje dat ik maakte zie je hem op het einde:

TGV 9577 Paris-Est - München Hbf  TGV 2N2 "Euroduplex"

Stuttgart Hbf  19:22

Ulm Hbf  20:20

Augsburg Hbf  21:03

Aankomst München Hbf  21:36

Na nog wat rondgehangen te hebben in het Hauptbahnhof, ben ik richting hotel gegaan. Morgenvroeg weer vroeg op. Dan gaan we richting Wenen, maar in de eerste plaats: richting Gloggnitz.

Dinsdag, 13 december 2016

Goeiemorgen! S-Bahnhof München-Trudering bij ochtendgloren

De trein die ik neem om van München naar Salzburg te gaan, is sinds voorgaand weekend vervangen door een Railjet. Hiervoor reed deze trein als EuroCity, maar sinds de komst van negen nieuwe Railjet-garnituren zijn er verschillende IC- en EC-treinen (voornamelijk op de Westbahn) vervangen door deze Railjets, omdat ze meer comfort bieden. Ze hebben een volledig rijtuig tweede klasse meer dan de vorige generatie en in ruil een rijtuig eerste klasse/buisness class minder. De buisness class bevindt zicht niet meer in een apart rijtuig, maar is nu slechts een half rijtuig. Dat is volgens mij een verslechtering, want reizigers die rustig willen werken zitten niet meer zo rustig als in de Railjets van de vorige generatie.

RJ 111 München Hbf - Klagenfurt Hbf  ÖBB Railjet
München Hbf  08:18
München Ost  08:27
Rosenheim  08:57
Prien am Chiemsee  09:13
Traunstein  09:33
Freilassing  09:51
Aankomst Salzburg Hbf  09:59

Ergens tussen Rosenheim en Freilassing kreeg ik een bezoekje aan mijn zitplaats: de Oostenrijkse Bundespolizei, twee agenten in burger. Ze stootten hun identificatiebewijs onder mijn neus en vroegen het mijne. Ze vonden het niet vreemd dat ik de Belgische nationaliteit had en maakten er ook geen opmerking over. Wel vond ik het eerst nogal vreemd dat ik uitgekozen werd, want ik zat rustig de DREHSCHEIBE te lezen, in de eerste klasse dan nog wel. Maar achteraf bedacht ik het volgende: wat als ik iemand uit dat rijtuig zou willen controleren? Dan zou ik toch mezelf kiezen. Waarom? Een jonge kerel met een rugzak, alleen op pad. Met andere woorden: als er iemand een 'terrorist' (het is dan ook een anti-terreurmaatregel hoogstwaarschijnlijk) zou zijn in dat rijtuig, zou ik het wel moeten zijn, want ik vertoon de meeste eigenschappen van een verdacht iemand. Het Bundespolizei-team is trouwens samen met mij overgestapt in Salzburg richting Wenen, want in die trein zag ik ze nog eens doorwandelen.

RJ 765 Bregenz Hbf - Wien Hbf  ÖBB Railjet
Salzburg Hbf  10:08
Linz/Donau Hbf  11:14
St. Pölten Hbf  12:02
Aankomst Wien Meidling  12:23

Zoals eerder gezegd ging ik eerst nog even langs aan de werf van de Semmering-Basistunnel in Gloggnitz:

RJ 537 Wien Hbf - Villach Hbf  ÖBB Railjet
Wien Meidling  12:32
Aankomst Wiener Neustadt Hbf  12:55

R 2331 Breclav - Payerbach-Reichenau  Rh 1116 met CityShuttle-dubbeldekrijtuigen
Wiener Neustadt Hbf  13:02
St. Egyden am Steinfeld  13:08
Neunkirchen NÖ  13:13
Ternitz  13:17
Pottschach  13:21
Aankomst Gloggnitz  13:25

Station Gloggnitz. Iets verder start de Semmeringbahn (waar men trouwens links rijdt) en over een tiental jaar ook de Semmering-Basistunnel.

Na een wandeling door het centrum bereikte ik de werf:

Op de werf zelf was niet heel veel te zien eigenlijk, maar het geeft je een goed beeld hoe het er over een tiental jaar allemaal zal uitzien. Vooral het infopunt dat achter mij staat was interessant en bijzonder leerrijk (geologie, techniek, bouwkunde en mobiliteit komen allemaal aan bod). Het is onbewaakt en er was dan ook niemand anders te bespeuren in de omgeving. Een geweldig goed onderhouden ruimte, met verwarming en een sanitair, wat het bezoek eens zo aangenaam maakt:

De Infobox bij Gloggnitz. Herinner je dat ik deze in juli 2016 wou bezoeken, maar dat ik er door het slechte weer niet geraakte. Het bezoek was absoluut de moeite waard. Als je van plan bent zelf eens te gaan, neem dan zeker één of enkele muntstukken van 5 eurocent mee. Het zal ter plaatse wel duidelijk worden waarom.

Meer informatie over de Semmering-Basistunnel kan je terugvinden in het verslag van de reis van juli 2016. Daar staan ook enkele links naar interessante websites over de toekomstige, nieuwe Südbahn.

R 2244 Payerbach-Reichenau - Retz  Rh 1116 met CityShuttle-dubbeldekrijtuigen
Gloggnitz  15:04
Pottschach  15:08
Ternitz  15:11
Neunkirchen NÖ  15:15
St. Egyden am Steinfeld  15:19
Wiener Neustadt Hbf  15:35
Leobersdorf  15:46
Baden bei Wien  15:53
Mödling  16:00
Wien Meidling  16:15
Wien Matzleinsdorfer Platz  16:18
Wien Hbf (Bahnsteige 1-2)  16:21
Wien Quartier Belvedere  16:22
Wien Rennweg  16:26
Wien Mitte  16:29
Aankomst Wien Praterstern  16:32

Na dat bezoek ben ik teruggekeerd naar de hoofdstad, naar mijn hotel kortbij het station Praterstern. Veel was ik niet meer van plan te doen. Wel ben ik nog in de stad gaan eten en heb ik een bezoekje gebracht aan de kerstmarkten. Rond zeven uur ben ik dan naar het Hauptbahnhof gekeerd, want ik had zin om nachttreinen te spotten. Over een drietal dagen zou ik trouwens zelf met zo'n trein reizen. Dat zou de eerste nachttrein worden waarin ik een aparte kamer zou liggen. Later meer details daarover.

U-Bahnhof Wien Simmering, eindpunt aan de U3. Op de weg van het centrum naar het Hauptbahnhof heb ik toch een kleine omweg gemaakt via het verkeersknooppunt Simmering.

ÖBB 'Nightjet' Wien - Hamburg/Düsseldorf. Vandaag kan je enkel je auto meenemen richting Hamburg. Er was slechts één auto aanwezig op de trein, met Noorse nummerplaat.

Deze 'Nightjet' (dat is de nieuwe merknaam voor de nachttreinen van de ÖBB) wordt gesplitst in Nürnberg en samengekoppeld met de beide treindelen uit Innsbruck. Ook dit is allemaal nieuw, sinds het weekend hiervoor.
Veel foto's heb ik niet gemaakt, omdat het ijzig koud was. Om een foto te maken moest ik mijn handschoenen uitdoen en dat deed ik liever niet...

De nachttrein van de PKP (Poolse spoorwegen), ZSSK (Slowaakse spoorwegen) en MÁV (Hongaarse spoorwegen) naar Košice, Krakau, Berlijn en Warschau, getrokken door een 380 van de ČD (Tsjechische spoorwegen).

Woensdag, 14 december 2016

Vandaag is Praag aan de beurt. In de voormiddag de transfer en in de namiddag de stad bezoeken, nu op klaarlichte dag. In februari was ik hier ook, maar toen was het al donker toen ik in Praag aankwam en vertrok ik weer voor de zon opkwam.

De PKP-trein naar Warschau en verder naar Gdynia. Hoewel er ook een rechtstreekse Railjet naar Praag rijdt, nam ik liever eens een trein van de PKP, want ik had nog nooit plaatsgenomen in een Pools rijtuig. Ook deze trein werd getrokken door een 380 van de Tsjechische spoorwegen.

EC 104 Wien Hbf - Gdynia Glowna  Lokomotiva 380 met PKP Intercity-rijtuigen

Wien Hbf  08:10

Aankomst Breclav  09:04

EC 280 Budapest-Keleti - Praha hl.n.  Lokomotiva 380 met ČD-rijtuigen

Breclav  09:07

Brno hl.n.  09:38

Pardubice  11:10

Kolin(CZ)  11:30

Aankomst Praha hl.n.  12:06

De EC uit Boedapest zet zich net in beweging op het moment dat de foto werd genomen, in het centrale station van Praag.

En nu de stad in:

Deze twee foto's zijn genomen op het náměstí Republiky (Republieksplein).

Een foto vanop de Celetná met zicht op het Staroměstské náměstí (het plein van de oude stad) met in de verte het Staroměstská radnice (het oudestadsraadhuis).

De beroemde astronomische klok aan datzelfde Staroměstská radnice.

De Týnský chrám (Týnkerk), eveneens op het Staroměstské náměstí. Ook hier was aan kerstsfeer geen gebreken.

De Karlův most (Karelsbrug) over de Moldau.

Een overzicht van de stad, bovenaan op de Petřínská rozhledna (Petřín-uitkijktoren).

Station Masarykovo, een klein station met een zevental perronsporen net langs het centrale station van Praag. Hier stoppen alleen enkele voorstadstreinen.

Toen het donker werd, heb ik me op een tram gezet en ben ik wat gaan touren door de stad. Niet heel veel later ben ik richting hotel gegaan, want morgen zou het weer een vermoeiende dag worden. Van Praag onthoud ik vooral dat het een ferme stad is die zich sterk aan het vernieuwen is. Dat merk je gewoon, ook al ken je de stad niet echt.

Donderdag, 15 december 2016

Vandaag naar Hamburg, elke twee uur is er een rechtstreekse EuroCity vanuit Praag. Maar eerst nog enkele uurtjes in Dresden doorbrengen, want het was voor mij al van 2012 geleden dat ik er nog rondgelopen heb. Sinds de eerste keer dat ik in Dresden kwam, vind ik het de mooiste stad van Duitsland. En niets in mijn hoofd dat overweegt die mening te herzien.

EC 176 Praha hl.n. - Hamburg-Altona  Lokomotiva 371 met ČD-rijtuigen
Praha hl.n.  08:28 +5
Praha-Holešovice  08:37 +5
Ústí nad labem hl.n.  09:41 +5
Děčín hl.n.  10:00
Bad Schandau  10:17
Aankomst Dresden Hbf  10:43

Bij aankomst ging ik zoals gewoonlijk niet meteen de stad in. Eerst een uurtje op het Hauptbahnhof rondgehangen, daarna de andere stations van de stad. Als eerste stond de trein in de tegenrichting op het programma: EuroCity 173 naar Praag en verder naar Boedapest. Zo rijdt er maar één per dag, dus leek het me interessant om de 'Lokwechsel' bij te wonen.

De BR 101 met daarachter de rijtuigen van de Hongaarse spoorwegen (MÁV).

Het signaal dat de BR 101 toelaat zich weg te rangeren. In professionele termen heet dit 'Hp 0 + Sh 1', wat betekent: 'Halt! Fahrverbot aufgehoben.'

De Tsjechische 371 zet zich een paar minuten later klaar om dienst te doen tot Praag. Daar wordt dan kop gemaakt en krijgt de trein een Tsjechische 380 (zie hoger, foto's uit Wenen). Dit is trouwens niet dezelfde 371 die mijn trein tot in Dresden trok, want elke Tsjechische lok krijgt iets meer dan twee uur pauze in Dresden. Dat dient natuurlijk om vertragingen niet over te dragen op de trein in de tegenrichting.

Een nieuwe IC2. Zelden heb ik een trein zo zien blinken. Deze trein zou ik in de nabije toekomst eens moeten testen...

De lelijke kant van het Hauptbahnhof.

De mooie kant van het station: de hoofdhal. De kerstboom hing tjokvol met kerstballen, waardoor je amper kon zien dat hij groen was.

Nogmaals de hoofdhal, maar nu van het station Dresden-Neustadt, het tweede grootste station van Dresden in het nieuwere stadsgedeelte.

Station Dresden Flughafen, eindpunt van de S2.

In de luchthaven heb ik me een uurtje geamuseerd met de luchthaven te verkennen en vliegtuigen te spotten op het ruime bezoekersbalkon. De luchthaven is eigenlijk best groot en totaal niet druk. Aangename rustige sfeer, heel anders dan bijvoorbeeld Brussels Airport.

De vertrekhal

Reizigers gaan aan boord op een binnenlandse vlucht naar München. Wie kiest er nu voor om te vliegen van Dresden naar München, buiten diegenen met een aansluiting in de luchthaven van München? Naja, ik weet wel beter... Als op het einde van dit jaar het project VDE 8 gereed zal zijn, zal vliegen naar München nog veel minder interessant worden, want dan kost het waarschijnlijk meer tijd om te vliegen (met alles wat erbij komt kijken) dan simpelweg de trein te nemen.

Daarna ging ik vanop de luchthaven met de bus tot het station Dresden-Klotzsche. Het was sneller bereikbaar met diezelfde S-Bahn waarmee ik gekomen ben, maar die had ik net gemist. Dresden-Klotzsche is het station aan de splitsing van de spoorlijnen richting de luchthaven en Bischofswerda (en zo verder naar Görlitz of Zittau, beide aan de Poolse grens). Interessant aan dit station is het volgende: de spoorlijn naar de luchthaven is geëlektrificeerd, maar de lijn naar Bischofswerda is dat niet, maar zou heel binnenkort ook geëlektrificeerd moeten worden. De spoorindeling in Dresden-Klotzsche in 'normale toestand' gaat als volgt:
- Spoor 1: hier stoppen alle treinen richting Dresden (en eventueel verder naar Pirna), dus komende van de luchthaven en Bischofswerda. Dit spoor is geëlektrificeerd.
- Spoor 2: hier stoppen enkel de treinen richting Bischofswerda en daarom is dit spoor niet geëlektrificeerd.
- Spoor 3: hier stoppen enkel de S-Bahntreinen naar de luchthaven en uiteraard hangt hier een rijdraad boven.
- Spoor 1a is trouwens een kopspoor dat niet of nauwelijks gebruikt wordt en heeft verder geen rol in mijn verhaal.
Maar wat was er toen (en is er eigenlijk nog steeds aan de hand)? Men is de spoorbrug net langs het station (kant Dresden) aan het vernieuwen. Dit gebeurt spoor per spoor en momenteel is spoor 1 aan de beurt. De spoorindeling verloopt daardoor anders:
- Spoor 1: buiten dienst.
- Spoor 2: alle treinen naar Dresden stoppen hier, dus men heeft een rijdraad nodig aan dit spoor...
- Spoor 3: alle treinen naar de luchthaven en Bischofswerda stoppen hier. Aan dit spoor zelf is eigenlijk niets veranderd, behalve dat er nu ook dieseltreinen stoppen.

Waarom vertel ik dit nu allemaal? Omdat ik zo'n tijdelijke elektrificatie zelf nog nooit gezien had en het toch de moeite is geweest om dat te gaan bekijken. Daarnaast is het ook vreemd dat men zoiets tijdelijk verzint, terwijl er binnenkort sowieso een rijdraad boven de drie sporen zal moeten hangen.

Van Klotzsche ben ik dan rechtstreeks doorgegaan naar het historische stadscentrum. Eigenlijk heb ik me wat mispakt in tijd, waardoor ik helaas te weinig tijd had om er nog een lange wandeling te maken. Een bezoek aan de Neustadt zat er al helemaal niet meer in.

De tramhalte Postplatz

De ingang van het Zwinger

Het binnenplein van het Zwinger

Links een standbeeld van Koning Johann, centraal de Hofkirche en rechts het Residenzschloß

En ook hier natuurlijk kerstmarkten op alle grote pleinen in de stad

Zwaar ontgoocheld was ik toen ik merkte dat ik geen tijd meer had om langs de Frauenkirche te gaan, wat ik de prachtigste kerk vind die ik tot dusver gezien heb. Nu dus met de tram richting station om verder te reizen richting Hamburg.
Toen de trein binnenreed, werd de Tsjechische 371 er afgehaald en vervangen door een Baureihe 101, zoals vanmorgen ook gebeurde Het gaat trouwens om dezelfde trein die ik vanmorgen fotografeerde, maar dan in de tegengestelde richting: de trein van Boedapest naar Hamburg. Het zijn niet dezelfde rijtuigen, want die waren op die tijd zelf nog onderweg naar Boedapest. Wel werd mijn trein getrokken door dezelfde locomotief die de trein naar Boedapest die morgen van Dresden naar Praag trok.

EC 172 Budapest Keleti - Hamburg-Altona  BR 101 met MÁV IC-rijtuigen en één DB IC-rijtuig
Dresden Hbf  16:55
Berlin Südkreuz  18:52 +7
Berlin Hbf  19:06
Berlin-Spandau  19:17
Wittenberge  20:02
Ludwigslust  20:21
Büchen  20:49
Aankomst Hamburg-Bergedorf  21:02
Aankomst Hamburg Hbf  21:15

Vreemd genoeg stopt deze trein wel in Büchen en Hamburg-Bergedorf (waar bijna elke langeafstandstrein doorrijdt), maar niet in Hamburg-Dammtor (waar nagenoeg elke trein stopt). Vanaf het Hamburgse centrale station ben ik meteen met de S-Bahn doorgereisd naar mijn hotel, want mijn energietonnetje was helemaal leeg.

Vrijdag, 16 december 2016

Beginnen doen we vandaag met het Miniatur Wunderland. Dit is zowat het bekendste en grootste modeltreinmuseum ter wereld. Een museum zou ik het trouwens niet echt noemen; er zijn veel jonge kinderen aanwezig, wat het meer de indruk geeft van een binnenspeeltuin dan een museum. Het museum is onderverdeeld in een aantal gebieden  met de naam van een land of stad. In dat gebied probeerde men dan dat land of die stad zo goed mogelijk na te bootsen. Ik heb bijna enkel foto's genomen in de gebieden Hamburg en Italië. Hieronder een selectie van mijn foto's:

De metrohalte Rödungsmarkt aan de Hochbahn (U3), wat zich zeer dichtbij het museum bevindt. Wat die tramsporen daar doen snap ik niet, want in Hamburg rijden al lang geen trams meer.

De Landungsbrücken, een bekende bootterminal eveneens in de omgeving van het museum.

Deze foto stelt een (willekeurige) plek voor in het centrum van Duitsland, ergens aan de SFS Hannover - Würzburg, wat die spoorlijn rechts boven de andere sporen moet voorstellen.

Deze foto dient om het oog voor detail van de makers aan te duiden. Kijk maar eens naar de sporen zelf of bijvoorbeeld de graffiti op de brugpijler. Ook de seinen en hun betekenissen zijn echt; treinen rijden er nooit door het rood en het groen-gele signaal hier zichtbaar betekent dat de 'Ausfahrt' uit dit station met maximaal 40 km/h bereden mag worden, wat realistisch is als je verderop kijkt naar de sporen en wissels.

De centrale stuurkamer van het hele museum. Vraag me niet hoe je dat moet bedienen, want ik snapte er niks van.

Een modelluchthaven, voor velen het spectaculairste wat ze daar hebben. Spectaculair is het zeker wel, maar om dat te snappen moet je er gewoon eens heen gaan.

In het gedeelte Italië reden deze rijtuigen rond: de enige Belgische rijtuigen die ik er gezien heb. Zowel I6A, I6B als I6Bc. Volgens mij dienden ze in dit decor als nachttrein van België naar Italië.

De stad Rome met daarin die andere stad: Vaticaanstad.

Roma Termini, het grote centrale station van Rome.

Om een idee te geven van de grootte van het museum: ik heb er zo'n tweetal uur doorgebracht om alles vrij gedetailleerd te bestuderen, maar de meesten waren er al na een uur door denk ik. Het is een ieder geval een bezoek waard, zeker als je iets met treinen hebt!
Daarna dacht ik het stadscentrum (nogmaals, want ik ben hier al eens eerder geweest) te verkennen, maar door de extreem lage temperaturen is me dat eigenlijk niet gelukt. Een uurtje heb ik het in de koude volgehouden, daarna heb ik de stad enkel ontdekt vanuit openbaar vervoermiddelen (S-Bahn, U-Bahn en bus). Hieronder de foto's die daaruit voortgekomen zijn.

Het Rathaus, ging helaas niet volledig op de foto. Onderaan zie je nog wat kraampjes van - u raadt het al - de kerstmarkt.

Een sluis in het midden van het stadscentrum, vlak langs het Rathaus. Dat heb ik nooit eerder gezien. Vele grote boten zullen hier wel niet doorkomen aangezien de bruggen zo laag boven het water hangen.

Het Hamburger ZOB (Zentraler Omnibus(bahn)hof, vlak langs het Hauptbahnhof.

Een foto vanop het zuidelijke perronuiteinde van de sporen 13 en 14 in het Hauptbahnhof

101 119 met IC-rijtuigen als IC-trein naar Stuttgart (via Bremen, Ruhr-gebied, Keulen, Mainz en Heidelberg) op het spoor 13.

Een foto vanop de brug boven de sporen in de grote hal. Het wordt al snel zichtbaar dat deze foto niet van diezelfde dag is. Deze heb ik genomen in mei 2016.

Hamburg Dammtor, het derde drukste treinstation van Hamburg. Het heeft slechts 4 sporen, waarvan 2 voor de S-Bahn en 2 voor de regionale en langeafstandstreinen, zoals de stations op de Berliner Stadtbahn.

De oostelijke sporen van Hamburg-Harburg

De westelijke sporen van het station Hamburg-Harburg. Daarnaast is er ook nog een ondergronds gedeelte voor de S-Bahn.

En nu is het ongeveer tijd om mij te voor te bereiden op hetgene waarnaar ik het meest heb uitgekeken: de Nightjet van Hamburg naar Zürich. Nightjet is trouwens een nieuw begrip van de ÖBB sinds de nieuwe dienstregeling van kracht is en het gebruikt deze naam voor al zijn nachttreinen. Ik wou zeker op tijd op het station Hamburg-Altona aankomen, waar ik zou opstappen, om ook de Nightjet naar Wenen en Innsbruck te zien, omdat op deze trein auto's moeten gezet worden. En dat gebeurt gewoon in diezelfde stationshal. Dat zie je nergens anders!
Daarnaast nog kort het volgende: Men zou het station Hamburg-Altona binnenkort willen "verplaatsen" naar het noorden, zodat men niet meer met een kopstation te maken zou hebben. De doelen van het project doen denken aan Stuttgart 21 en daarom wordt dit project door sommigen Altona 21 genoemd. Voor de geïnteresseerden: het station zou verhuizen naar de locatie van het huidige S-Bahnstation Diebsteich. Een nadeel van dat nieuwe station: men moet een oplossing zoeken voor het opladen van auto's bij auto(nacht)treinen. Ook zal het verder van het centrum verwijderd liggen dan nu het geval is. De projectwebsite: http://bahnprojekt-hamburg-altona.de/
Bij aankomst in Altona zag ik meteen iets anders opvallends:

Deze trein is een vervangtrein van DB Regio. DB Regio bedient de lijn Hamburg - Westerland (Marschbahn) sinds het weekend voorgaand van het moment waarop deze foto is gemaakt (= de invoering van de nieuwe dienstregeling). Daarvoor was deze lijn 10 jaar lang van de NOB. Deze maatschappij had enkele weken voor het begin van de nieuwe dienstregeling bericht gekregen dat het niet meer zijn eigen treinstellen (Married-Pair-stellen) mocht gebruiken, omdat er problemen waren opgedoken bij de koppelingen van sommige rijtuigen. In de deelstaat Sleeswijk-Holstein was dit groot en actueel nieuws, omdat dit één van de belangrijkste treinverbindingen is in de regio. Men heeft de DB gevraagd om voor vervangtreinen te zorgen. Voor de start van de nieuwe dienstregeling was dat moeilijk en reden er maar heel weinig treinen op deze verbinding, maar vanaf dat weekend duiken er rijtuigen op uit heel Duitsland, zoals deze van de CityNightLine-diensten die vanaf dat weekend geschrapt werden (onderste van beide foto's) en een 'n-Wagen mit Wittenberger Kopf' (bovenste van beide foto's). Momenteel (juli 2017) zijn de originele rijtuigen nog steeds niet allemaal teruggekeerd en behelpt men zich nog steeds met vervangtreinen!
En nog voor ik deze trein goed en wel op foto had gezet viel mij iets anders op, wat nog veel interessanter bleek: de allereerste Autozug van de BTE (BahnTouristikExpress) naar Lörrach (in de buurt van Basel) stond klaar voor vertrek!

Heel toevallig, want hier had ik niet op gerekend. Zoals ik al zei zijn de CNL-diensten opgedoekt sinds de nieuwe dienstregeling van het voorbije weekend actief is. Dat wil zeggen dat ook de autonachttreinen geschrapt werden door de DB. In heel Duitsland was er felle kritiek op deze beslissing. De ÖBB heeft de meeste nachtverbindingen overgenomen, maar zij waren niet bereid om de autonachttrein Hamburg - Lörrach over te nemen. Daarom heeft BTE, een onafhankelijke spoorwegmaatschappij, beslist om deze diensten van de DB over te nemen.
Op het perron was veel beweging en waren veel prominenten van het bedrijf aanwezig. Er heerste een geweldig goede sfeer, ook in het bar- en restaurantrijtuig; men was opgelucht dat men erin geslaagd was om die trein over te nemen van de DB. De autotransportwagens zijn van de ÖBB gehuurd en geloof het of niet, maar toen ik enkele dagen voordien in Wenen was, heb ik deze BR 110-locomotief van de BTE gezien met ÖBB autotransportwagens, vermoedelijk ging deze locomotief ze toen ophalen. Wel was ik te laat voor het opladen van de auto's zelf, maar da's niet erg, want kort daarna moest die andere nachttrein van de ÖBB nog beladen worden met auto's. Om dit af te sluiten heb ik het vertrek van deze allereerste BTE Autozug nog even gefilmd. Ook de treinbestuurder was enorm enthousiast:

En nu is het tijd voor de volgende trein: de Nightjet van de ÖBB naar Innsbruck en Wenen (met splitsing en herkoppeling in het station van Nürnberg, zoals eerder al uitgelegd).

Zo ziet het eruit nadat beide treindelen het station zijn binnengereden. Dat Hamburg-Altona een kopstation is, moet nu wel helemaal duidelijk zijn. Links moeten de auto's voor Wenen oprijden, rechts voor Innsbruck. Door een hoop veiligheidsprocedures duurde het lang vooraleer begonnen werd met het opladen van de auto's, maar dan plots...

stonden er auto's in de stationshal en begon men met opladen:

Moest je je afvragen als dat niet gevaarlijk dicht bij de bovenleiding is: ja, maar de stroom wordt steeds afgekoppeld als er auto's op- of afgeladen worden. Het was ondertussen trouwens duidelijk geworden dat de trein niet op tijd zou kunnen vertrekken en dat mijn trein nog voor deze trein zou vertrekken, terwijl die twintig minuten later stond gepland.

Het opladen loopt ongeveer op z'n einde. Deze Reihe 1116 is de kop van de gehele trein. Hij rijdt zo dadelijk weg en koppelt zich dan aan de trein rechts daarvan. De auto's naar Innsbruck zitten dus helemaal vooraan aan de trein, de auto's naar Wenen helemaal achteraan en tussen de beide autogedeeltes zitten dan de rijtuigen met zitplaatsen of bedden voor de passagiers. Kort nadat dit treingedeelte wegreed, moest mijn trein op datzelfde spoor aankomen. Maar daartussen viel mij weer iets interessants op:

Een ICE 4 was het station binnengereden. Deze nieuwe treinen rijden nog niet in commerciële dienst, behalve op 2 treinparen tussen Hamburg en München waarop ze getest worden voor de échte indienstname (begin 2018 zouden er al wat meer moeten rondrijden). Dit was dus één van de twee stellen die je die dag in Duitsland commerciële dienst kon zien doen! Ik kan u nu wel zeggen dat deze avond op station Altona en de rit met de nachttrein zelf het hoogtepunt van de reis waren. En van de lage temperaturen heb ik die 2,5 uren weinig last gehad... Toen ik weer terug op het perron voor de nachttrein naar Zürich ging staan, was hij aangekomen:

Op deze trein rijden geen auto's mee, dus dat wil zeggen dat we snel konden vertrekken. En ja, we konden toch stipt vertrekken, hoewel ik dat niet gedacht had. Er stapte bijna niemand op in dit station. Het grootste deel stapte natuurlijk pas op in het Hauptbahnhof en ook in Berlijn stapte veel mensen op, want deze trein maakt dus een omweg langs Berlijn. Toen ik aan mijn cabine kwam, zag ze er zo uit:

Ze bevond zich onderaan in de trein, boven mij bevond zich nog een ruimere cabine voor twee personen. De rode bank was natuurlijk nog een stuk langer dan je kan zien, want dat kan je omvormen tot een bed. Helemaal rechts achter de wand zit nog een wastafel verstopt. Tot Halle ben ik nog wakker gebleven, daarna heb ik me te slapen gelegd. Men had mij via e-mail een paar dagen op voorhand nog verwittigd dat de trein omgeleid zou worden tussen Halle en Frankfurt, waardoor er niet gestopt kon worden in Naumburg en Erfurt. De trein zou dus moeten rijden via Nordhausen, Eichenberg en Bebra. Alleen weet ik niet of dat ook daadwerkelijk zo was, want ik sliep toen. Ook zou er daardoor tot één uur extra reistijd bijkomen.

Zaterdag, 17 december 2016

EN 471 Hamburg-Altona - Zürich HB  Reihe 1116 tot Basel SBB en SBB Re 460 vanaf Basel SBB met ÖBB IC-rijtuigen, Nightjet-Liegewagen en Nightjet-Schlafwagen
Hamburg-Altona  20:36
Hamburg Dammtor  20:45
Hamburg Hbf  20:52
Berlin Spandau  22:41
Berlin Hbf  22:59
Berlin Südkreuz  23:07
Halle(Saale) Hbf  00:22
Fulda  03:00 +??
Frankfurt(Main) Süd  04:02 +45
Mannheim Hbf  04:42  +??
Karlsruhe Hbf  05:09 +??
Baden-Baden  05:29 +??
Offenburg  05:47 +??
Freiburg(Breisgau) Hbf  06:22 +34
Basel Bad Bf  07:12 +25
Aankomst Basel SBB  07:20 +23
Reële vertrek Basel SBB  08:05
Aankomst Brugg AG  08:30 +10
Aankomst Baden  08:41 +8
Aankomst Zürich HB  09:05

Een uur vertraging was het dus niet; we zijn zelfs met minder dan 5 minuten vertraging aangekomen in Zürich. Ik heb goed geslapen van Halle tot Freiburg, wel even wakker geworden toen we net stilstonden in Frankfurt en uiteraard heb ik dan meteen de vertraging opgemeten. Mijn ontbijt kreeg ik kort na vertrek uit Basel SBB. De dame die mijn ontbijt kwam opdienen, verpeste wel een beetje het laatste deel van mijn rit: ze stootte mijn heiße Schoko op de vloer 😞, maar gelukkig had ik mijn schoenen kort daarvoor van onder dat tafeltje weggehaald, want een tweede paar had ik niet bij. Het tapis plein hing wel helemaal vol, maar dat is de zorg van de maatschappij gelukkig. Natuurlijk bracht ze me een nieuwe warme choco en heeft ze zich daarvoor geëxcuseerd.
Het eerste wat ik na aankomst in Zürich deed is natuurlijk voor de hand liggend: treinen spotten.

Deze Re 460 werd afgekoppeld van de Nightjet uit Hamburg

En deze Re 4/4 II (ofwel Re 420) zal de trein tot op het opstelterrein slepen.

De Nightjet/EuroNight uit Graz en Zagreb.

Diezelfde trein, hier de rijtuigen uit Zagreb van de HŽ (Kroatische spoorwegen).

Een blik richting het westen

Zürich HB heeft 3 verschillende ondergrondse stations. Ze liggen wel allemaal op dezelfde hoogte, dus ze liggen niet onder of op elkaar. Twee van drie (zie beide foto's) zorgen ervoor dat er geen kop gemaakt hoeft te worden. Grofweg gesteld dient één van beide stations voor een doorlopende oost-west-verbinding en het andere voor een doorlopende noord-zuid-verbinding. Het derde ondergrondse station is voor een aantal S-Bahnen uit het zuiden die een totaal andere route gebruiken dan om het even welke andere trein. Hier loopt het spoor wel dood, zoals in het bovengrondse gedeelte.

Deze Reihe 1116 naar Boedapest heb ik op foto gezet, omdat deze zijn 'Zwitserse' pantograaf tegen de rijdraad heeft staan. En daar heb ik een vraag over: waarom is er een aparte panto voor Zwitserland? Men gebruikt in Zwitserland toch net zoals in Oostenrijk en Duitsland 15 kV AC met 16,7 Hz? Laat het me weten als je het antwoord kent, want ik weet het zelf dus niet.

Ik hoef u al lang niet meer te vertellen wat er zich in de stationshal bevond.

Ik ben kort in de stad geweest, maar ook hier was het berekoud die dag. Ik heb me daarom nog een aantal uurtjes in de lounge in het station gezet, omdat ik mezelf voor de terugreis naar huis daarop volgend getrakteerd had op eerste klasse. Daarom had ik gratis toegang tot de lounge. De SBB lounge is trouwens een paar weken later, op 31 december, definitief gesloten. De SBB heeft besliste zijn beide lounges (Zürich en Genève) te sluiten, omdat de wachttijden bij aansluitingen de laatste jaren sterk gedaald zijn, omdat het treinaanbod sterk gestegen is. Daar hebben ze een punt natuurlijk... Maar daarvoor ben ik dus nog in de stad geweest:

Alle 3 de foto's zijn genomen aan het Lindenhof

Het Münsterhof. Achter mij ligt de Fraumünster Kirche, maar die kreeg ik door haar grootte niet goed op foto.

De Bahnhofstrasse, een grote winkelstraat. Strasse nu met dubbele s geschreven, want men heeft de Ringel-s in Zwitserland zowat verbannen.

Na een tweetal uurtjes in de lounge doorgebracht te hebben met wat warme drankjes, was het tijd om naar huis te keren. De terugreis zou verlopen via Schaffhausen en Stuttgart, omdat ik deze route nog nooit eerder gedaan had en slechts 15 minuten langer duurde dan de snelste route, via Basel.

IC 184 Zürich HB - Stuttgart Hbf  SBB Re 460 tot Singen en BR 111 vanaf Singen met SBB EC-rijtuigen
Zürich HB  14:35
Schaffhausen  15:16
Singen(Hohentwiel)  15:37
Tuttlingen  16:00
Rottweil  16:17
Horb  16:46
Böblingen  17:11
Aankomst Stuttgart Hbf  17:36

Hoewel ik wist dat er nogal exotische locomotieven worden gehangen voor de IC-treinen op de Gäubahn, was ik toch verrast een BR 111 te zien toen ik in Stuttgart uitstapte.

ICE 514 München Hbf - Dortmund Hbf  ICE 3 Velaro D
Stuttgart Hbf  17:51
Mannheim Hbf  18:36
Frankfurt(Main) Flughafen Fernbahnhof  19:09
Siegburg/Bonn  19:47
Aankomst Köln Hbf  20:05

Omdat ik net te laat was voor de laatste ICE naar België, was ik genoodzaakt de rest van het traject af te leggen met de regionale treinen. Op weekdagen zou dat trouwens niet mogelijk zijn, want dan vertrekt de laatste trein naar België al om 21h04.

RE 10136 Hamm(Westf) - Aachen Hbf  BR 146.3 met DoSto-rijtuigen
Köln Hbf  20:15
Köln-Ehrenfeld  20:20
Horrem  20:28 +7
Düren  20:39 +8
Langerwehe  20:46 +10
Eschweiler Hbf  20:53 +9
Stolberg(Rheinl) Hbf  20:57 +9
Aachen-Rothe Erde  21:03 +10
Aankomst Aachen Hbf  21:07 +9

In Aken stond deze 'Sonderzug' uit Bremen van de AKE.

L 5043 Aachen Hbf - Spa-Geronstère  AM Klassiek
Aachen Hbf  22:04
Hergenrath  22:12
Aankomst Welkenraedt  22:18

IC 545 Eupen - Oostende  HLE 18 met I10 en I11
Welkenraedt  22:31
Verviers Central  22:44
Liège-Guillemins  23:08
Ans  23:15
Waremme  23:27
Aankomst Landen  23:37

Veel kan ik over de terugreis niet vertellen. Dit laatste deel van het traject heb ik natuurlijk al vaak afgelegd en van vertraging of storingen was amper of geen sprake.


Het volgende verslag is het eerste deel van de InterRail-trip, gemaakt in de eerste helft van de maand mei. Ik splits het op in delen, omdat die 15 dagen lang geduurd heeft en anders veel te lang zou zijn om in één keer door te lezen. Ik hoop die verslagen snel te kunnen publiceren.